E5 Ölüm Yolu
İşçi sınıfı memlekete gider
Tuncel Kurtiz’in varlığı bilinen ama düne kadar ortada kopyası bulunmayan bu ‘kayıp’ yapıtı, geçen sene ilk kez İstanbul’da Hangi İnsan Hakları? Film Festivali’nde gösterildiğinde salonda bir cevher gibi ışımış ve tıka basa dolu salonda coşkuyla karşılanmıştı. Film izin döneminde, ‘misafir işçi’ olarak çalıştıkları Almanya’dan Türkiye’ye doğru yola çıkan işçilerin uzun ve çileli yolculuğunu konu alıyor.
Kurtiz’in 1978’de İsveç Televizyonu SVT için çektiği belgeselin orijinal ismi “Gastarbeiterstrasse”, yani “Misafir İşçi Yolu”… Fakat filmde de söylendiği gibi, bu yol aynı zamanda Ölüm Yolu olarak nam salmış. Çünkü burası, özellikle yaz aylarında ölümle sonuçlanan bir çok kazaya sahne oluyor.
E-5 Karayolu’nun tarihi, Avrupa’ya işçi göçünün tarihiyle içiçe… Geçmişte Alman işçilerin mesken tuttuğu Kreuzberg, Wedding, Neuköln gibi semtlerde bu sefer ‘misafir işçiler’ oturmakta; bunların çoğu geride bıraktığı ailesini yılda en fazla iki kez, yılbaşında ve yaz tatilinde görebilmektedir; o da E-5 üzerinden memlekete çıkılan bu yolculuğa katlanarak.
Film uzun yol için araba almaya veya eski arabasını daha geniş aile boyu bir şeyle değiştirmeye çalışanların cirit attığı araba pazarında başlayıp, buradan alınmış ikinci – hatta üçüncü, dördüncü- el araçlarla çıkılan uzun bir yolculuğu Türkiye’ye kadar takip ediyor. Yol sadece uzun değil, tehlikeli de; özellikle Yugoslavya ve Türkiye bölümünde. Nitekim filmde sık sık, enkaza dönmüş araçları da görüyoruz….
Alman orta ve üst sınıflar yazın tatil için İspanya sahillerine inerken, filmde de söylendiği gibi, bu insanlar tatillerini geçirmek için, Mallorca’ya gitmiyor; Yugoslavya, Türkiye ve Yunanistan’a doğru direksiyon kırıyor.
Cennete değil ama memlekete giden işçi sınıfının hüzünlü bir portresini çiziyor Tuncel Ağabey.
Necati Sönmez
60''
1978
20. Gezici Festival
Tuncel Kurtiz İle Yola Devam