Bitmeyen Yol
Kırsal kesimden büyük kentlere daha iyi yaşama koşulları bulmak umuduyla gelen, sıradan, küçük, çaresiz ve kıstırılmış insanların büyük kentte karşılaştıkları güçlükleri irdeleyen film, bir yandan genel işsizlik olgusunu işlerken, diğer yandan da emeğin sömürülmesini, dönemin sansürünün elverdiği ölçüde, altını çizmeden fısıldıyor. Kentin ortasında kurulan ırgat pazarları, çaresizliği sömüren insan tacirleri, yoksulluklarından gayrı paylaşacakları hiçbir şeyleri olmayan saf Anadolu insanlarının yakınlaşmaları ve her mahallede bir milyoner yaratmak istenen bir dönemin iç göç olgusuna yansıyan insan manzaraları… Duygu Sağıroğlu’nun senaryosunu yazıp yönettiği Bitmeyen Yol, Türk sinemasının iç göç olgusuna gerçekçi bir açıdan yaklaşan, emek-sömürü ilişkisini bağırmadan, sloganlaşmanın bilinen kalıplarına düşmeden, olduğu gibi, sessiz ama çarpıcı bir şekilde anlatan öncü filmlerinden biri olmuştur. Bitmeyen Yol kimi sahneleriyle Türk sinemasında o döneme dek gösterilmeye cesaret edilemeyen sahnelere yer vermiştir. Örneğin, ufak bir ücret karşılığında iş bekleyen işçilerin kendilerini işe götürecek kamyona binmek için birbirleriyle olan kavgaları, bir malmış gibi kamyona doldurulmaları ve bunun ardından büyük kentteki savaşımlarını yalnızca işsizlik ve çaresizliğe karşı değil, aynı zamanda birbirleriyle de yapmaya kalkışmaları gibi. Bitmeyen Yol, daha sonraki yıllarda yoğunlaşan ve büyük boyutlara varan iç göç olgusunun büyük kentteki çift taraflı olumsuz yanlarını, küçük bir emekçi grubun savaşımı ile etkili ve olabildiğince gerçekçi bir şekilde veren cesaretli bir çalışma, onun da ötesinde öncü bir film olmuştur. Sınırları zorlayan her öncü film gibi bu film de, kimi sahnelerinin sakıncalı görülmesiyle uzun süre dönemin sansür anlayışıyla cebelleşmek zorunda kalmış, ancak uzun bir uğraştan sonra yurtiçi-dışında gösterilme olanağını bulmuştur. Bu nedenle; Bitmeyen Yol, çizgi dışına taşmayı deneyen, farklı ve ayrıksı yapımların Türk sinemasının gelişmesinde ve fikirsel özgürlüğünde oldukça olumsuz bir iz bırakan sansürle savaşımıyla da dikkatleri üzerine çeken bir film olmuştur.Duygu Sağıroğlu’nun filmografisinin en önemli yapımlarından biri olan Bitmeyen Yol, aynı zamanda 1960 ile 1967 yılları arasındaki Türk sinemasının Altın Çağı olarak tanımlanan dönemin de en özgün çalışmalarından biridir. Burçak Evren