Aşk Filmi

Jancsi ve Kata, II. Dünya Savaşı’na denk düşen çocukluk yıllarını kardeş gibi yakın geçirmiş ve ilk gençliklerinde bu yakınlığın aşk olduğunu fark etmişlerdir. Kata’nın Macaristan’ın bunaltan politik yapısı ve kısır atmosferinden kaçıp, moda tasarımcısı olabilmek için Paris’e gitmesiyle genç aşıklar yaşamlarında ilk kez ayrı düşerler. Bu ayrılığın tam on yıl sonrasında, Jancsi, Kata’yı görmek için Paris’e doğru bir tren yolculuğuna çıkar. Çocukluk anıları ve Kata’nın imgeleriyle süslü bu yolculukta Jancsi’nin aklı sorularla doludur: Paris’e vardığında bulacağı, anılarında yaşattığı eski Kata’sı mıdır? Kata, yaşamına giren erkeklere rağmen hâlâ ona aşık mıdır? Peki ya o, Macaristan’da geride bıraktığı sevgilisini zihninden umduğu kadar kolay atabilecek midir? Kuşkusuz Szabó, Jancsi’nin zihnini kurcalayan bu sorularla bizi doğrudan baş başa bırakmıyor. Ancak filmin sonunda Jancsi bu sorulara kendine göre cevaplar bulduğunda, Macaristan’dan ayrılırken niçin o kadar düşünceli olduğunu kavrayabiliyoruz. Zaten Szabó’nun Aşk Filmi’nin en dikkat çekici özelliği, zaman çizgisinde yaptığı oynamalarla izleyiciyi bu gibi kavrayışlara yönlendirebilmesi. Hafızasını bize açan Jancsi karakteriyle birlikte yaşadığımız geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek arasındaki gidiş gelişler o kadar baş döndürücü ki, onun içinde bulunduğu ruh halini ancak bu gidiş gelişler bir bütüne tamamlandığında tam olarak anlayabiliyoruz. Szabó, kurgunun zamanla oynama konusunda sunduğu olanakları o kadar etkili bir biçimde kullanıyor ki, belki de görsel dil kullanılarak yapılması en zor olan şeyi, izleyiciyi baş karakterin hafızasıyla özdeşleştirmeyi başarıyor: Böylece, aşkın coşkusunu ve tedirgin edici yanını Jancsi ile birlikte yaşayabiliyoruz. Szabó’nun filmografisinde politik göndermelerin en geri planda tutulduğu ve temanın en öne çıktığı film olmasına rağmen Aşk Filmi’ni tek bir cümleye indirgemek pek kolay değil. Ama filmin, insanın aşık olma halinden yola çıkıp hafıza, imgelem ve hayal gücü ü